Word reached me last night that i'm being considered for a commission to write a Philippine history textbook. a meeting with the publishers will soon be scheduled. Offhand i feel honored. But it will also be a worthwhile effort only if it's about the history that our citizenry needs to know.
Instead of what events happened in the past, it should rather focus on how have most of the people been living, and what factors determined it? what have been their patterns of thinking, behavior and interaction, and what factors determined them? how briefly or how long did those patterns last? what factors accounted for all the quick and the slow changes? what patterns of thinking, behavior and interaction are prevalent in our lives now? and what will they be in the coming decades and centuries?
Otherwise, my book would just be giving our students more trivia, more inconsequential details to memorize throughout a semester only to recall them only once -- during exams. Our sense of history should guide us, enlighten us with experiential lessons in our long paths toward upliftment and fulfillment, invigorate us with a well-deserved sense of pride as tempered by an honest sense of humility. Our collective sense of history should be the pillar of our collective sense of mission as a nation in the service of humanity. This is what Kamalaysayan exists for. This is what its members should be joining, and reamining in, this organization for.
Prof. Ed Aurelio C. "Ding" Reyes
Lead Founder and National Spokesman,
Kamalaysayan (Kaisahan sa Kamalayan sa Kasaysayan)
(Subic, Zambales 08-01-09)
Friday, July 31, 2009
Sunday, July 26, 2009
SONA- Showing Off the Nation's Ailments
It's show time today! show of force on one side; show of force on the other -- the show of fists vs. the show of firearms.
(Eight years ago, the holders of these firearms deserted their civilian commander-in-chief and deserted to the side of a new commander-in-chief who was sworn-in a full day later. There was no civilian supremacy in the day-long interim. No, they didn't have to admit having mounted a rebellion, a coup d'etat; after all, they were cheered by civilians, weren't they? and they won, didn't they?)
At the podium of the House, the overstaying usurper will recycle her fairy tales, albeit possibly with altered details. She can't repeat that story about a paper banca. Ibang drama naman, for this year's SONA. This will preferably her last one, but don't count on it.
Outside, the fists will seek to present the word from the sponsors -- those who foot the bill by handing over some trillions in taxes every year. As always, their voice will be ignored. But, as always, their trillions will be used to buy longevity in power.
Remember the Golden Rule: She who holds the gold rules. Because contrary to the expectations of dignity, some people can be bought. Like those that command firearms that point against the raised fists.
'Tis the annual show we're having today, ladies and gentlemen -- it's showtime!
I wonder which shows would really affect the daily lives of the farmers of the pilapil networks of the islands and the daily lives of the fisherfolks on these islands' edges! I wonder if any of these would really affect the daily lives of those who live on the edges of our society!
[07-27-09]
(Eight years ago, the holders of these firearms deserted their civilian commander-in-chief and deserted to the side of a new commander-in-chief who was sworn-in a full day later. There was no civilian supremacy in the day-long interim. No, they didn't have to admit having mounted a rebellion, a coup d'etat; after all, they were cheered by civilians, weren't they? and they won, didn't they?)
At the podium of the House, the overstaying usurper will recycle her fairy tales, albeit possibly with altered details. She can't repeat that story about a paper banca. Ibang drama naman, for this year's SONA. This will preferably her last one, but don't count on it.
Outside, the fists will seek to present the word from the sponsors -- those who foot the bill by handing over some trillions in taxes every year. As always, their voice will be ignored. But, as always, their trillions will be used to buy longevity in power.
Remember the Golden Rule: She who holds the gold rules. Because contrary to the expectations of dignity, some people can be bought. Like those that command firearms that point against the raised fists.
'Tis the annual show we're having today, ladies and gentlemen -- it's showtime!
I wonder which shows would really affect the daily lives of the farmers of the pilapil networks of the islands and the daily lives of the fisherfolks on these islands' edges! I wonder if any of these would really affect the daily lives of those who live on the edges of our society!
[07-27-09]
Wednesday, July 22, 2009
Beauty of Nature Gallery
The beauty of nature is to be felt deeply, not only to be seen clearly.
Such beauty throbs in the magic of life that thrives in the extremes of tranquil simplicity and complex orchestration. Whenever your eyes feast on nature's beauty, you could almost hear the beating music, see the flowing dances, smell the fragrances, and savor the tastes, of all those abundant provisions for life to thrive, and thrive on forever, and enjoy every moment of beholding beauty.
Take time to stop and smell the flowers, or to tickle the cutest among the baby leaves... there's one at the end of every growing branch... Enjoy!
THIS IS THE CENTRAL MESSAGE of a recently launched by the GREEN FAMILIES AND COMMUNITIES NERWORK (GFCN, formerly more known as the World Environment Day-Philippines Natwork), the TA-NOOD KALIKASAN (NatureWatch) Videos and Stills Gallery. Even without any videos yet, we have uploaded stills, beautiful phoyographs by photo artist Rex Deveratura of Sanib-Sining and SALIKA, and you may check it out and repeatedly enjoy at:
http://naturewatch.8m.net.
Such beauty throbs in the magic of life that thrives in the extremes of tranquil simplicity and complex orchestration. Whenever your eyes feast on nature's beauty, you could almost hear the beating music, see the flowing dances, smell the fragrances, and savor the tastes, of all those abundant provisions for life to thrive, and thrive on forever, and enjoy every moment of beholding beauty.
Take time to stop and smell the flowers, or to tickle the cutest among the baby leaves... there's one at the end of every growing branch... Enjoy!
THIS IS THE CENTRAL MESSAGE of a recently launched by the GREEN FAMILIES AND COMMUNITIES NERWORK (GFCN, formerly more known as the World Environment Day-Philippines Natwork), the TA-NOOD KALIKASAN (NatureWatch) Videos and Stills Gallery. Even without any videos yet, we have uploaded stills, beautiful phoyographs by photo artist Rex Deveratura of Sanib-Sining and SALIKA, and you may check it out and repeatedly enjoy at:
http://naturewatch.8m.net.
Ang Alamat ng AkMa
Ang Alamat ng AkMa
Ating mga Ninuno sa Malaking Bangka
Ni Prof. Ed Aurelio C. Reyes
isinulat habang nag-aayuno sa Morong, Bataan laban sa
Plantang Nukleyar, Abril 13, 2009.
-
BALANGHAI ang tawag sa malalaking bangka, na naging mga lumulutang na tahanan ng malalaking pangkat, kadalasa’y mga angkan, ng mga ninuno ng kasalukuyang naninirahan sa malaperlas nating kapuluan sa gilid ng pinakamalawak na karagatan. Ayon sa mga nagsaliksik, sa ganitong sama-samang pamumuhay sa laot unang natutunan ng ating mga ninuno ang ugaling pagbabayanihan, ang sama-samang paggawa para sa sama-sama ring pakinabang.
Maglingkod sa kapwa nang walang hinihintay na materyal na kabayaran; ang tanging maaasahan ng tumutulong sa tinutulungan ay ang ganting-lingkod na palagian namang ipinagkakaloob. Hanggang ngayon, sa kalooban ng ating mga kababayan, lalo na sa mga lalawigan, ay malinaw na buháy pa ang diwa nito.
Hindi naman marahil ganito kaganda na kaagad ang pakikipamuhay ng ating mga ninuno sa isa’t isa, lalupa kung nagkahalo ang iba’t ibang angkan sa paglulan sa iisang malaking bangkang tahanan. Ang tiyak na katotohanan lamang, na alam ng lahat pati na mga batang nagsisimula pa lamang magkaisip, ay ito: Silang lahat na naglalakbay sa iisang lumulutang na tahanan ay may-tayâ sa ligtas na paglalakbay nito – nakataya ang kaligtasan nilang lahat, nakataya ang buhay nilang lahat. Ang di lamang nakakaalam nito ay ang mga sanggol na kasisilang pa lamang. Nakataya sa katatagan ng malaking bangka ang buhay nilang lahat! Sila’y nasa puso ng pinakamalawak na karagatan sa daigdig – kung paglubog ay maganap, walang makakaasa pang makaligtas. .Kahit hanggang sa mga sandali ng kanilang pagkahimbing, silang lahat nga ay May-Taya.
Ganito nga ang nangyari isang tahimik na gabi sa isang may katamtamang-laking balanghai. Nahihimbing noon ang karamihan at panatag sa pag-aakalang ito’y gabing karaniwan lamang, kagaya ng mga nauna. Malayo sa isip nila ang anumang sakuna. .
Ngunit napabanda pala sila sa isang bahagi ng karagatan na mabató at mababaw. Di sapat na mataas kaya’t kahit sa kasikatan ng araw ay di natatanaw. At may mga bato roon na katulad ay balaráw.
Hindi man sila sumadsad, kanilang gilid na lubog na sa pantay-dagat ay nahiwa at nabutas ng ilan sa batóng napakatalas, at agad na ang tubig-dagat ay nagsimulang pumasok, sa isang baligtad na pagtagas!
Ang kakaunting gising, ay di agad nakapansin, hanggang sa may karamihang tubig na ang nakapasok at napalaki na rin nito ang butas dahil sa lakas ng pagsirit ng tubig. Noon nalaman ng kakaunting gising na may malaki silang suliranin. Walang pagdadalawang-isip na tumalon sila sa pagkilos. May mga sumalok upang ang tubig sa pinagmulang dagat ay agad maibalik. May mga humanap sa butas at ng doo’y maipapasak. At may kinailangan pang humiwalay upang gisingin na ang mga walang kamalay-malay. .
Nahati sa Tatlo ang mga May-Taya!
Di man tinatakán, nagdalawang pangkat na noon ang mga may-taya – ang mga aktibong may-taya o akma na ubos pagod sa pagparo’t parito sa pagsasahod at pagtatapon, ang mga nagpapasak at naghahanap ng mas mainam at karagdagang pamasak, at ang mga nanggigising sa mga tulog pa, sa mga tulog na may-taya. Kailangan silang gisingin. Kailangan silang pakilusin sa pagharap sa malaking gawaing iligtas ang balanghai. Sila ang mga akma at ang mga tuma – aktibong may-taya, at tulog na may-taya.
Ngunit ang mga tuma ay may iba’t ibang naging tugon nang sila ay ginigising, nang sila ay tinatapik, hinahampas, yinuyugyog ng mga akma upang makatulong na sana agad sila.
Nagtagumpay naman ang mga akma sa panggigising sa halos lahat, kundi man sa lahat nga, at sila’y naging mga muma. Ang mga tulog na may-taya ay naging mga mulat na may-taya.
Kinailangan nga lamang sukuan ang mga imposible talagang gisingin pa – ang gisíng na ngunit patuloy na nagtutulug-tulugan pa. Mabagal na bumangon ang karamihan, at nang makabangon ay pinanood at pinalakpakan ang kasipagan ng mga akma, bagay na di naman kailangan ng mga ito. Sa panahong iyon, ang kailangan talaga’y gisíng na mga isip at buháy na mga kamay para mapagtulung-tulungan ngang harapin at lutasin ang napakabigat na suliranin nilang lahat, at nanganganib na nga ang buhay ng bawat isa.
Nang tumaas pa ang tubig-dagat sa loob ng malaking bangka, napilitan na ring bumangon ang dating mga nagtutulug-tulugan. At ang kanilang binitawang salita: “Dapat nating malaman at maparusahan ang mga may kasalanan kung kaya’t naganap ang sakuna! Nagambala tuloy tayo sa pagtulog na panatag at mapayapa!
Naistorbo tuloy ang buhay natin!” Di sila pinansin ng mga nakarinig, at sa halip ay inabután ng mga balde, at sinabihang “Magtrabaho na kayo! Kung di natin malutas ito, di lang pagkaistorbo ang aabutin ng buhay n’yo!” .
Nasaan ang Pag-asa ng Bansa?
Ano nga bang uri ng tao, ng pagkatao, ang nababagay humarap sa ganitong malaking pagsubok, isang problemang nakapagsasapanganib sa lahat ngunit kakaunti ang handang tumalon sa aksyon? Ang kailangan ay ang hindi magkakaila na sila’y may-taya, gising na’y magtutulug-tulugan pa. Ang kailangan ay ang akma sa kalagayang ganito – ang akma – ang aktibong may-taya!
Ngunit kung di sumapat ang bilang ng mga aktibong may-taya, kung marami pa ang maghihintay muna, “titingnan natin” muna, magdadahilan muna, wala rin – mamamatay rin silang lahat, at masasayang lamang ang kabayanihan ng mga mabilis na nagpasyang maging mga akma.
Sumapat naman yata, at tila di naman sila namatay lahat sa trahedyang iyon sa dagat. Kung namatay nga silang lahat ay sino ang nakapagkuwento ang naganap at maipasa-pasa bilang alamat?
Ito nga lamang ay hindi alamat na pangmadla na nagmula sa kwentuhan ng ating mga ninuno at ipinasa-pasa hanggang makarating sa panahong kasalukuyan. Ito ay alamat na kathang-isip lamang ng isang tao. Oo kathang-isip ko lamang ang “Alamat ng AkMa.” Hindi kapos sa talino ang mga ninuno natin para ang karamihan sa kanila’y mag-atubili pa muna bago tumalon sa aksyon, bago harapin nang sama-sama ang malaking kapinsalaan o matinding panganib sa kaligtasan at kapakanan ng lahat.
Matalino ang mga ninuno ng dakilang lahi, na ang kadakilaan nila’y nakilala ng lahat sa libu-libong taóng pagpapakatao at pakikipagkapwa-tao, bago napingasan ang mga ugali at gawi nito nang magsimulang manghimasok dito ang mga dayuhang mapangamkam nito na lamang huling kakalahating libong taón.
Ang totoo, naisip ko ang kwentong ito, batay sa asal ng marami ng ating mga kababayan ngayon – palaiwas sa sakripisyo para sa sama-sama nating kaligtasan at kapakanan, paladaíng ngunit ayaw namang kumilos para mapagtulungang malutas ang mga idinadaing; matatakutín sa paninindak ng mala¬lakas kaya ayaw mangahas na sumama sa pagbubuo ng pagkakaisa ng sambayanan na lubha sanang mas malakas sa malalakas (naduduwag na nga ba ang mga anak ni Lapu-Lapu?); nasisilaw sa kwarta at nagbebenta ng kaluluwa, kundi man nangungunsinti pa lalo sa kaibigan, ngunit kaytigas kung manisi sa mga “korap.”
Buti na lamang, nasimulan na ang pagbabangon ng sambayanan sa ganitong laganap na mga kahinaan. May ilang nakapagsimula nang maglatag ng mga pangkat sa mga komunidad upang itayo ang ating bagumbayan. Bago mangalahating milenyo ang pagpasok ng Kastila, malaki na ang maaabot nito!
Ang karapatdapat lamang na mapabilang, o maaanyayahan man lamang na mapabilang, sa kapatirang ito ng ating bagumbayan ay ang mga Pilipinong may sapat na kagandahang-loob at lakas ng loob upang ganap na magpakatao at makipagkapwa-tao. Itatayo na, sa wakas, ang bagumbayan na kaytagal nang minithi at ipinagbuwis pa ng pawis at buhay ng mga naunang bayani ng ating dakilang lahi.
Tatatag, dadami at mahigpit na magbubuklod ang mga AkMa. Sila ay magtataglay ng diwa at asal, ng Kulturang AkMa, sapagkat “Nasa AkMa ang pag-aasa ng bawat pamayanan, at ng Sangkatauhan.
Nasa mga Aktibong Maytaya ang pag-asa ng bansa!”
Batay sa mga AkMa, magsasanib-lakas ang Pilipinas!
Ating mga Ninuno sa Malaking Bangka
Ni Prof. Ed Aurelio C. Reyes
isinulat habang nag-aayuno sa Morong, Bataan laban sa
Plantang Nukleyar, Abril 13, 2009.
-
BALANGHAI ang tawag sa malalaking bangka, na naging mga lumulutang na tahanan ng malalaking pangkat, kadalasa’y mga angkan, ng mga ninuno ng kasalukuyang naninirahan sa malaperlas nating kapuluan sa gilid ng pinakamalawak na karagatan. Ayon sa mga nagsaliksik, sa ganitong sama-samang pamumuhay sa laot unang natutunan ng ating mga ninuno ang ugaling pagbabayanihan, ang sama-samang paggawa para sa sama-sama ring pakinabang.
Maglingkod sa kapwa nang walang hinihintay na materyal na kabayaran; ang tanging maaasahan ng tumutulong sa tinutulungan ay ang ganting-lingkod na palagian namang ipinagkakaloob. Hanggang ngayon, sa kalooban ng ating mga kababayan, lalo na sa mga lalawigan, ay malinaw na buháy pa ang diwa nito.
Hindi naman marahil ganito kaganda na kaagad ang pakikipamuhay ng ating mga ninuno sa isa’t isa, lalupa kung nagkahalo ang iba’t ibang angkan sa paglulan sa iisang malaking bangkang tahanan. Ang tiyak na katotohanan lamang, na alam ng lahat pati na mga batang nagsisimula pa lamang magkaisip, ay ito: Silang lahat na naglalakbay sa iisang lumulutang na tahanan ay may-tayâ sa ligtas na paglalakbay nito – nakataya ang kaligtasan nilang lahat, nakataya ang buhay nilang lahat. Ang di lamang nakakaalam nito ay ang mga sanggol na kasisilang pa lamang. Nakataya sa katatagan ng malaking bangka ang buhay nilang lahat! Sila’y nasa puso ng pinakamalawak na karagatan sa daigdig – kung paglubog ay maganap, walang makakaasa pang makaligtas. .Kahit hanggang sa mga sandali ng kanilang pagkahimbing, silang lahat nga ay May-Taya.
Ganito nga ang nangyari isang tahimik na gabi sa isang may katamtamang-laking balanghai. Nahihimbing noon ang karamihan at panatag sa pag-aakalang ito’y gabing karaniwan lamang, kagaya ng mga nauna. Malayo sa isip nila ang anumang sakuna. .
Ngunit napabanda pala sila sa isang bahagi ng karagatan na mabató at mababaw. Di sapat na mataas kaya’t kahit sa kasikatan ng araw ay di natatanaw. At may mga bato roon na katulad ay balaráw.
Hindi man sila sumadsad, kanilang gilid na lubog na sa pantay-dagat ay nahiwa at nabutas ng ilan sa batóng napakatalas, at agad na ang tubig-dagat ay nagsimulang pumasok, sa isang baligtad na pagtagas!
Ang kakaunting gising, ay di agad nakapansin, hanggang sa may karamihang tubig na ang nakapasok at napalaki na rin nito ang butas dahil sa lakas ng pagsirit ng tubig. Noon nalaman ng kakaunting gising na may malaki silang suliranin. Walang pagdadalawang-isip na tumalon sila sa pagkilos. May mga sumalok upang ang tubig sa pinagmulang dagat ay agad maibalik. May mga humanap sa butas at ng doo’y maipapasak. At may kinailangan pang humiwalay upang gisingin na ang mga walang kamalay-malay. .
Nahati sa Tatlo ang mga May-Taya!
Di man tinatakán, nagdalawang pangkat na noon ang mga may-taya – ang mga aktibong may-taya o akma na ubos pagod sa pagparo’t parito sa pagsasahod at pagtatapon, ang mga nagpapasak at naghahanap ng mas mainam at karagdagang pamasak, at ang mga nanggigising sa mga tulog pa, sa mga tulog na may-taya. Kailangan silang gisingin. Kailangan silang pakilusin sa pagharap sa malaking gawaing iligtas ang balanghai. Sila ang mga akma at ang mga tuma – aktibong may-taya, at tulog na may-taya.
Ngunit ang mga tuma ay may iba’t ibang naging tugon nang sila ay ginigising, nang sila ay tinatapik, hinahampas, yinuyugyog ng mga akma upang makatulong na sana agad sila.
Nagtagumpay naman ang mga akma sa panggigising sa halos lahat, kundi man sa lahat nga, at sila’y naging mga muma. Ang mga tulog na may-taya ay naging mga mulat na may-taya.
Kinailangan nga lamang sukuan ang mga imposible talagang gisingin pa – ang gisíng na ngunit patuloy na nagtutulug-tulugan pa. Mabagal na bumangon ang karamihan, at nang makabangon ay pinanood at pinalakpakan ang kasipagan ng mga akma, bagay na di naman kailangan ng mga ito. Sa panahong iyon, ang kailangan talaga’y gisíng na mga isip at buháy na mga kamay para mapagtulung-tulungan ngang harapin at lutasin ang napakabigat na suliranin nilang lahat, at nanganganib na nga ang buhay ng bawat isa.
Nang tumaas pa ang tubig-dagat sa loob ng malaking bangka, napilitan na ring bumangon ang dating mga nagtutulug-tulugan. At ang kanilang binitawang salita: “Dapat nating malaman at maparusahan ang mga may kasalanan kung kaya’t naganap ang sakuna! Nagambala tuloy tayo sa pagtulog na panatag at mapayapa!
Naistorbo tuloy ang buhay natin!” Di sila pinansin ng mga nakarinig, at sa halip ay inabután ng mga balde, at sinabihang “Magtrabaho na kayo! Kung di natin malutas ito, di lang pagkaistorbo ang aabutin ng buhay n’yo!” .
Nasaan ang Pag-asa ng Bansa?
Ano nga bang uri ng tao, ng pagkatao, ang nababagay humarap sa ganitong malaking pagsubok, isang problemang nakapagsasapanganib sa lahat ngunit kakaunti ang handang tumalon sa aksyon? Ang kailangan ay ang hindi magkakaila na sila’y may-taya, gising na’y magtutulug-tulugan pa. Ang kailangan ay ang akma sa kalagayang ganito – ang akma – ang aktibong may-taya!
Ngunit kung di sumapat ang bilang ng mga aktibong may-taya, kung marami pa ang maghihintay muna, “titingnan natin” muna, magdadahilan muna, wala rin – mamamatay rin silang lahat, at masasayang lamang ang kabayanihan ng mga mabilis na nagpasyang maging mga akma.
Sumapat naman yata, at tila di naman sila namatay lahat sa trahedyang iyon sa dagat. Kung namatay nga silang lahat ay sino ang nakapagkuwento ang naganap at maipasa-pasa bilang alamat?
Ito nga lamang ay hindi alamat na pangmadla na nagmula sa kwentuhan ng ating mga ninuno at ipinasa-pasa hanggang makarating sa panahong kasalukuyan. Ito ay alamat na kathang-isip lamang ng isang tao. Oo kathang-isip ko lamang ang “Alamat ng AkMa.” Hindi kapos sa talino ang mga ninuno natin para ang karamihan sa kanila’y mag-atubili pa muna bago tumalon sa aksyon, bago harapin nang sama-sama ang malaking kapinsalaan o matinding panganib sa kaligtasan at kapakanan ng lahat.
Matalino ang mga ninuno ng dakilang lahi, na ang kadakilaan nila’y nakilala ng lahat sa libu-libong taóng pagpapakatao at pakikipagkapwa-tao, bago napingasan ang mga ugali at gawi nito nang magsimulang manghimasok dito ang mga dayuhang mapangamkam nito na lamang huling kakalahating libong taón.
Ang totoo, naisip ko ang kwentong ito, batay sa asal ng marami ng ating mga kababayan ngayon – palaiwas sa sakripisyo para sa sama-sama nating kaligtasan at kapakanan, paladaíng ngunit ayaw namang kumilos para mapagtulungang malutas ang mga idinadaing; matatakutín sa paninindak ng mala¬lakas kaya ayaw mangahas na sumama sa pagbubuo ng pagkakaisa ng sambayanan na lubha sanang mas malakas sa malalakas (naduduwag na nga ba ang mga anak ni Lapu-Lapu?); nasisilaw sa kwarta at nagbebenta ng kaluluwa, kundi man nangungunsinti pa lalo sa kaibigan, ngunit kaytigas kung manisi sa mga “korap.”
Buti na lamang, nasimulan na ang pagbabangon ng sambayanan sa ganitong laganap na mga kahinaan. May ilang nakapagsimula nang maglatag ng mga pangkat sa mga komunidad upang itayo ang ating bagumbayan. Bago mangalahating milenyo ang pagpasok ng Kastila, malaki na ang maaabot nito!
Ang karapatdapat lamang na mapabilang, o maaanyayahan man lamang na mapabilang, sa kapatirang ito ng ating bagumbayan ay ang mga Pilipinong may sapat na kagandahang-loob at lakas ng loob upang ganap na magpakatao at makipagkapwa-tao. Itatayo na, sa wakas, ang bagumbayan na kaytagal nang minithi at ipinagbuwis pa ng pawis at buhay ng mga naunang bayani ng ating dakilang lahi.
Tatatag, dadami at mahigpit na magbubuklod ang mga AkMa. Sila ay magtataglay ng diwa at asal, ng Kulturang AkMa, sapagkat “Nasa AkMa ang pag-aasa ng bawat pamayanan, at ng Sangkatauhan.
Nasa mga Aktibong Maytaya ang pag-asa ng bansa!”
Batay sa mga AkMa, magsasanib-lakas ang Pilipinas!
Sunday, July 19, 2009
Old Wisdom from an Old Friend
I am not calling him an Old Friend because he's old; rather, because our friendship is old. And during the many years after lost contact, i would occasionally hear vague kwentos about him being terribly ill, which would always i would be saddened. Part of the kwento i heard rather early in that period was that he had transerred residence -- of my old friend very sick; as i've also been on and off, and i don't know where to find him and we might never see each other again.
Last week, in the library of the school where i teach, i came upon a page of the Inquirer that carried a letter to the editor from him. It identified him as the spokesman of a Movement for Truth in History, and two content words in that organizational name resonated well with as many among my favorite advocacies, as co-founding secretary-general of the Consumers and Communicators for Truthful Information (CCTI) and Kamalaysayan Solidarity on Sense of History. The signature part of the letter even carried his e-mail address! Wow!
Nahanap ko na uli si Kuya Maning Almario!
Of course it made me so glad to have gotten the info on how to reconnect with our indefatigable floor leader of the annual assemblies of the National Press Club of decades ago. And it gladenned me more to read his letter, showing me the clearest indicator that his Old Wisdom still shines clearly through his writing. It is definitely great wisdom to assert, sans any equivocation, not even a tinge of apologetic qualification, the incontrovertible truth that the Philippines has to have our own industrialization in order to stop and reverse our accelerating plunge to economic abyss. Kuya Maning asserts the truth that has remained valid despite the moderately-successful drive of deception to discredit nationalism and patriotism especially in economics.
Most of us Filipinos who do have big reasons to groan and complain about worsening woes in our economic lives as individuals and as families, sad to say, stop at groaning and complaining, and even harbor, or worse, spread the confusion that our economic predicament has been caused by high-level corruption and the groans and complaints get mixed with invectives thrown at the most visible enemies of the people, adding the wish that they be replaced in the corridors of power by opposition politicians (who would likely continue with suicidal and pro-foreign economic policies). All serious advocates of economic upliftment with the defense of what is still left of our patrmony ought to read Almario's letter, And because it might be difficult to look for a copy of PDI's July 15, 2009 issue, i encode hereunder this letter from my Old 'Friend, Atty. Manuel F. Almario. I hope my former student Dr. Ernesto R. Gonzales, Ph.D., who heads the National Economic Protectionism Association (NEPA, now approaching its 75th founding anniversarythis November) and all members, past members, and future members of that consistently-nationalist economic organization, would intently read Atty. Almario's letter and find ways to get is disseminated among as many other people as possible. Here's the letter:
Industrialization as key to development
None of the presidential candidates for the 2010 elections has mentioned industrialization as a plank of his or her program of government. This is tragic. No countyy in the world has become prosperous without industrialization without industrialization. Under an agricultural economy, our people will be condemned to perpetual poverty. This is the lesson of history.
"In Europe and North America, countries had gone through a process, lasting in some cases more than a century, in which most workers had left agriculture (and rural areas) and became industrial ... This structural change was seen as the key element in rising incomes and national power." ["The end of the Third World: Newly Industrializing Countries and the Decline of Ideology" by Nigel Harris]
In his book, "The Reign of Greed," Dr. Jose Rizal, through the main protagonist, Don Simoun, gave a trenchant piece of advice on how the Phiippines could prosper. During a party thrown by a wealthy Chinese , a group of merchants who had been complaining just how bad business was,asked Simoun, a well-travelled gentleman, for his opinion on how the Philippines could prosper. "My opinion?" Simoun huffed. "Study how other nations prosper, and then do as they do." (Translation by Charles E. Derbyshire.)
Rizal, who had been to Europe, the United States and Japan, knew that these countries were "advanced" precisely because they were industrialized.
japan, a latecomer, rose to the ranks of the advanced countries by studying how Europe and the United States prospered, and by copying them. The newly industrialized countried countries (NICs) like South Korea, Taiwan, Singapore, Malaysia and China, all folllowed the Japanese path.
The constitution of the La Liga Filipina which Rizal founded provided that the "The introduction of machines and industries new or necessary in the country, shall be favored." This policy was followed by the Commonwealth government under President Quezon, and implemented by Quirino, Magsaysay and Garcia, until it was scrapped by Gloria Macapagal-Arroyo's father, President Diosdado Macapagal, in favor of free trade, liberalization and privatization, dictated by the Washington Consensus and the IMF-World Bank.
Under the theoretical model devised by these Western institutions, our country fell to the bottom of the heap. Under the regime of industrialization, exchange controls and protectionism adopted by the industrialized countries in similar stages of development, the Philippines advanced second only to Japan in economic growth in Asia.
We shoud learn to measure development by the results.
--MANUEL F. ALMARIO
Spokesman, Movement for Truth in History (Rizal's MOTH)
mfalmario@yahoo.com
Last week, in the library of the school where i teach, i came upon a page of the Inquirer that carried a letter to the editor from him. It identified him as the spokesman of a Movement for Truth in History, and two content words in that organizational name resonated well with as many among my favorite advocacies, as co-founding secretary-general of the Consumers and Communicators for Truthful Information (CCTI) and Kamalaysayan Solidarity on Sense of History. The signature part of the letter even carried his e-mail address! Wow!
Nahanap ko na uli si Kuya Maning Almario!
Of course it made me so glad to have gotten the info on how to reconnect with our indefatigable floor leader of the annual assemblies of the National Press Club of decades ago. And it gladenned me more to read his letter, showing me the clearest indicator that his Old Wisdom still shines clearly through his writing. It is definitely great wisdom to assert, sans any equivocation, not even a tinge of apologetic qualification, the incontrovertible truth that the Philippines has to have our own industrialization in order to stop and reverse our accelerating plunge to economic abyss. Kuya Maning asserts the truth that has remained valid despite the moderately-successful drive of deception to discredit nationalism and patriotism especially in economics.
Most of us Filipinos who do have big reasons to groan and complain about worsening woes in our economic lives as individuals and as families, sad to say, stop at groaning and complaining, and even harbor, or worse, spread the confusion that our economic predicament has been caused by high-level corruption and the groans and complaints get mixed with invectives thrown at the most visible enemies of the people, adding the wish that they be replaced in the corridors of power by opposition politicians (who would likely continue with suicidal and pro-foreign economic policies). All serious advocates of economic upliftment with the defense of what is still left of our patrmony ought to read Almario's letter, And because it might be difficult to look for a copy of PDI's July 15, 2009 issue, i encode hereunder this letter from my Old 'Friend, Atty. Manuel F. Almario. I hope my former student Dr. Ernesto R. Gonzales, Ph.D., who heads the National Economic Protectionism Association (NEPA, now approaching its 75th founding anniversarythis November) and all members, past members, and future members of that consistently-nationalist economic organization, would intently read Atty. Almario's letter and find ways to get is disseminated among as many other people as possible. Here's the letter:
Industrialization as key to development
None of the presidential candidates for the 2010 elections has mentioned industrialization as a plank of his or her program of government. This is tragic. No countyy in the world has become prosperous without industrialization without industrialization. Under an agricultural economy, our people will be condemned to perpetual poverty. This is the lesson of history.
"In Europe and North America, countries had gone through a process, lasting in some cases more than a century, in which most workers had left agriculture (and rural areas) and became industrial ... This structural change was seen as the key element in rising incomes and national power." ["The end of the Third World: Newly Industrializing Countries and the Decline of Ideology" by Nigel Harris]
In his book, "The Reign of Greed," Dr. Jose Rizal, through the main protagonist, Don Simoun, gave a trenchant piece of advice on how the Phiippines could prosper. During a party thrown by a wealthy Chinese , a group of merchants who had been complaining just how bad business was,asked Simoun, a well-travelled gentleman, for his opinion on how the Philippines could prosper. "My opinion?" Simoun huffed. "Study how other nations prosper, and then do as they do." (Translation by Charles E. Derbyshire.)
Rizal, who had been to Europe, the United States and Japan, knew that these countries were "advanced" precisely because they were industrialized.
japan, a latecomer, rose to the ranks of the advanced countries by studying how Europe and the United States prospered, and by copying them. The newly industrialized countried countries (NICs) like South Korea, Taiwan, Singapore, Malaysia and China, all folllowed the Japanese path.
The constitution of the La Liga Filipina which Rizal founded provided that the "The introduction of machines and industries new or necessary in the country, shall be favored." This policy was followed by the Commonwealth government under President Quezon, and implemented by Quirino, Magsaysay and Garcia, until it was scrapped by Gloria Macapagal-Arroyo's father, President Diosdado Macapagal, in favor of free trade, liberalization and privatization, dictated by the Washington Consensus and the IMF-World Bank.
Under the theoretical model devised by these Western institutions, our country fell to the bottom of the heap. Under the regime of industrialization, exchange controls and protectionism adopted by the industrialized countries in similar stages of development, the Philippines advanced second only to Japan in economic growth in Asia.
We shoud learn to measure development by the results.
--MANUEL F. ALMARIO
Spokesman, Movement for Truth in History (Rizal's MOTH)
mfalmario@yahoo.com
Friday, July 10, 2009
advocacy journalism, FOR TRUTH, please
A FRIEND sent me a text message reacting to my recent post about Plaridel and "advocacy journalism," especially that part about another friend, a senior colleague in the media profession, asserting that "advocacy journalism" as a term can only be valid for advocacy of the truth. The text message alerted me to a letter written by DOH functionaries calling to task Philippine Daily Inquirer columnist Conrad Banal for coming out with a column item that was not even truthful, and was spparently a piece of advocacy journalism for the side of big business against the people's health and welfare. I understand that PDI's readers' advocate was alerted by the DOH letter about this matter, and i am curious about the RA's response/action on it.
Hereunder I quote the DOH functionaries' letter in full:
Don’t sacrifice people’s health for rich harvests
Philippine Daily InquirerFirst Posted 04:35:00 06/01/2009
Filed Under: Health, Agriculture, Diseases, Corporate social responsibility
We would like to clarify some issues raised by Conrado Banal III in his May 14 column titled “Sagging banana industry.”
The objective of the Department of Health-commissioned study was to compare the health profile and pesticide exposures of Camocaan with a comparative community. The subjects of our study were chosen through random sampling. Statistical randomization has been used by scientific researchers since time immemorial to ensure that their samples are, indeed, representative of the larger population. Thus, a total of 82 individuals were examined, 38 from Sitio Camocaan and 44 from Sitio Baliwaga. We selected one out of every 28 residents in both sitios (sub-villages).
Our study showed a temporal relationship between the time of aerial spaying and the appearance of symptoms. Thirty-one of 38 people in Camocaan said they were exposed to pesticides through aerial spraying; 16 said they noticed the symptoms after the spraying activity. The study, therefore, showed 81 percent of the community exposed to pesticides through aerial spraying and a 52-percent chance of becoming sick after the spraying activity.
Environmental sampling was done to determine whether Camocaan residents, in comparison with those in another community, were indeed exposed to the pesticides in question. We were surprised to find that soil chlorothalonil and ETU were present in both communities, but higher in Camocaan than in Baliwaga. Air ETU, a potential carcinogen, was present in two out of six samples in Camocaan and one was even beyond the US-EPA remediation level. Isn’t it alarming that these pesticides reach areas beyond the confines of the plantation? As synthetic chemicals, they are not naturally occurring.
Finally, the health investigation led to the discovery of possible sentinel cases of chloracne, childhood global developmental delay and thyroid gland disorders in Camocaan. Chloracne is a very specific skin finding indicating exposure to chlorinated substances such as chlorothalonil. Thyroid gland disorders are known effects of exposure to ETU. There is sufficient evidence in animals that ETU can cause cancer and it is a possible carcinogen in humans. We believe these cases have to be investigated further for their association with pesticide exposure. We adhere to the precautionary principle that measures must be taken when there are threats to human health or to the environment even if cause-and-effect relationships are not fully established yet.
We find it unfair that Banal and the Philippine Banana Growers and Exporters Association (PBGEA) have placed upon the victims the burden to prove that they have been harmed by plantation pesticides. Under the concept of Corporate Social Responsibility, shouldn’t the burden of showing that their products cause no harm be on the users and manufacturers?
We recognize the economic benefits of a rich harvest. However the means by which it is achieved should neither sacrifice the health of the people nor contaminate the environment.
—CARISSA C. DIOQUINO, MD, MPH,president, Philippine Society of Clinical& Occupational Toxicology;
LYNN CRISANTA R. PANGANIBAN, MD,head, UP-National Poison Managementand Control Center
http://opinion.inquirer.net/inquireropinion/letterstotheeditor/view/20090601-208190/Dont-sacrifice-peoples-health-for-rich-harvests
My previous post reprinted my talk at the Plaridel Shrine in Bulacan, Bulacan on the eve of his latest death anniversasy, where I noted that many stripes of Filipino journalists all claim Gat Marcelo H. del Pilar as "Father of Philippine Journalism," although the great Plaridel might very well be ashamed of the work of some of his avowed "children."
Some readers of that column have expressed reason to suspect that Conrad's commentary on ther DOH report showed signs that he had not even read that report and was apparently the result of a feed from apologists of the big banana planters federation.
Hereunder I quote the DOH functionaries' letter in full:
Don’t sacrifice people’s health for rich harvests
Philippine Daily InquirerFirst Posted 04:35:00 06/01/2009
Filed Under: Health, Agriculture, Diseases, Corporate social responsibility
We would like to clarify some issues raised by Conrado Banal III in his May 14 column titled “Sagging banana industry.”
The objective of the Department of Health-commissioned study was to compare the health profile and pesticide exposures of Camocaan with a comparative community. The subjects of our study were chosen through random sampling. Statistical randomization has been used by scientific researchers since time immemorial to ensure that their samples are, indeed, representative of the larger population. Thus, a total of 82 individuals were examined, 38 from Sitio Camocaan and 44 from Sitio Baliwaga. We selected one out of every 28 residents in both sitios (sub-villages).
Our study showed a temporal relationship between the time of aerial spaying and the appearance of symptoms. Thirty-one of 38 people in Camocaan said they were exposed to pesticides through aerial spraying; 16 said they noticed the symptoms after the spraying activity. The study, therefore, showed 81 percent of the community exposed to pesticides through aerial spraying and a 52-percent chance of becoming sick after the spraying activity.
Environmental sampling was done to determine whether Camocaan residents, in comparison with those in another community, were indeed exposed to the pesticides in question. We were surprised to find that soil chlorothalonil and ETU were present in both communities, but higher in Camocaan than in Baliwaga. Air ETU, a potential carcinogen, was present in two out of six samples in Camocaan and one was even beyond the US-EPA remediation level. Isn’t it alarming that these pesticides reach areas beyond the confines of the plantation? As synthetic chemicals, they are not naturally occurring.
Finally, the health investigation led to the discovery of possible sentinel cases of chloracne, childhood global developmental delay and thyroid gland disorders in Camocaan. Chloracne is a very specific skin finding indicating exposure to chlorinated substances such as chlorothalonil. Thyroid gland disorders are known effects of exposure to ETU. There is sufficient evidence in animals that ETU can cause cancer and it is a possible carcinogen in humans. We believe these cases have to be investigated further for their association with pesticide exposure. We adhere to the precautionary principle that measures must be taken when there are threats to human health or to the environment even if cause-and-effect relationships are not fully established yet.
We find it unfair that Banal and the Philippine Banana Growers and Exporters Association (PBGEA) have placed upon the victims the burden to prove that they have been harmed by plantation pesticides. Under the concept of Corporate Social Responsibility, shouldn’t the burden of showing that their products cause no harm be on the users and manufacturers?
We recognize the economic benefits of a rich harvest. However the means by which it is achieved should neither sacrifice the health of the people nor contaminate the environment.
—CARISSA C. DIOQUINO, MD, MPH,president, Philippine Society of Clinical& Occupational Toxicology;
LYNN CRISANTA R. PANGANIBAN, MD,head, UP-National Poison Managementand Control Center
http://opinion.inquirer.net/inquireropinion/letterstotheeditor/view/20090601-208190/Dont-sacrifice-peoples-health-for-rich-harvests
My previous post reprinted my talk at the Plaridel Shrine in Bulacan, Bulacan on the eve of his latest death anniversasy, where I noted that many stripes of Filipino journalists all claim Gat Marcelo H. del Pilar as "Father of Philippine Journalism," although the great Plaridel might very well be ashamed of the work of some of his avowed "children."
Some readers of that column have expressed reason to suspect that Conrad's commentary on ther DOH report showed signs that he had not even read that report and was apparently the result of a feed from apologists of the big banana planters federation.
Monday, July 6, 2009
Ikalawang 'Olongaporum': HAMON NG LIGA & KATIPUNAN
Kahapon, Hulyo 5, 2-5 ng hapon ng unang Linggo ng Hulyo, idinaos namin doon muli sa Wimpy's sa tapat ng Rizal Monument sa tabi ng Olongapo City Hall ang ikalawa sa nabubuong buwanang serye ng mga panayam-talakayan ukol sa mga paksang sibiko. Ang pamagat ng paksa ay "Hamon ng La Liga Filipina at Katipunan sa Kasalukuyan: Tangkilikan sa Pagtatanggol sa Kabuhayan ng Bayan."
Eksakto kasing nakapagitan ang Hunyo 5 sa Hulyo 3 na kaarawan ng pagkakatatag ng Liga noong 1892 at Hulyo 7 na kaarawan naman na pagkakatatag ng Katipunan noon ding 1892. Napapansin n'yo bang aapat na araw lang ang pagitan ng pagkakatatag ng dalawang samahan? Talagang aapat na araw lang, at may malaking dahilan ang napakaikling pagitang ito. Ipinaliwanag ko sa aking lektura kung ano ang naganap sa iilang araw na iyon, na sa dulo'y nasa malayong Zamboanga del Norte na si Rizal.
Napakarami nating mga nakakaalam na itinatag ni Rizal ang La Liga Filipina at napakarami ring nakakaalam na itinapon siya ng mga Kastila sa Dapitan. Pero kakaunti lamang ang nakakaunawa kung ano talaga ang nilayon ng Liga at kung ano ang mga ginawaa ni Rizal sa Dapitan noong apat na taon siyang binantayan at pinagbawalang gumawa ng anumang gawaing pulitikal. Gayundin, kakaunting-kakaunti sa atin ang nakakakilala kung ano talaga ang naging papel ng Katipunan sa kasaysayan ng Pilipinas.
Ano bang klaseng samahan ang La Liga? Kung ilalarawan batay sa mga samahang kilala natin ngayon, pinagsama-sama siyang civic organization (mga samahang pansosyalan, tulad ng Rotary, Jaycees at Lions), chambers of commerce, at kooperatiba. Ganun lang, at inakala ni Rizal na di pag-iinitan ng mga Kastila ang ganoong samahan. Hindi man samahang palaban sa Kastila ang Liga, samahan naman iyon na pambuo sa bahagya man lamang na pagkakaisa ng mga Pilipinong nakaririwasa upang magtulungan sila sa kabuhayan. Nang dakpin nila si Rizal at itinapon sa Dapitan, napugutan nila ng liderato ng Liga, at agad na nahati sa dalawang pangkat. Ngunit ang Rizal na pinagbawalang masangkot sa anumang gawaing pulitikal ay hindi nagtamad-tamaran lang sa tulog na nayon ng Dapitan, isinagawa niya nang personal ang maisasakatuparan niya sa mga gawaing ninais niyang gawin ng mga kasapi ng La Liga Filipina. Nagsipag siya sa pagiging matulungin (laluna bilang doktor, guro at inhinyerong sibil) at pagiging produktibo (laluna bilang magsasaka at negosyante) at napasigla niya't napagkaisa ang mga tagaroon. Ipinakita ni Rizal ang kahulugan ng bayaning buhay. Ang mga hinangad ni Rizal na gawin sana ng itinayo niyang Liga ay kailangan pa ring gawin sa kasalukuyan upang mapagkaisa at maging produktibo at masagana ang ating mga kababayan. Hindi na bawal ang mga layuning ito. Kailangan lamang na ang mga ito'y malaman at pagsumikapan ng nakatayong mga samahan sa paligid natin ngayon. Kung lahat ng mga humahanga kay Rizal ay tatanggap ng ganitong hamon ng pagpapakasipag at pag-aaktibo bilang mga may-taya, mapapaunlad natin agad ang ating mga kalagayan sa bayan-bayan, at mapagtutulung-tulungan natin sa pamamagitan ng tangkilikan na ibangon at ipagtanggol ang ating sama-samang yaman at kabuhayan!
At ang Katipunan, dapat nating mapagtanto na mula pagkakatatag noong 1892 hanggang sa "Unang Sigaw" noon nang 1896 -- apat na taon -- ay nagsimula nang magrebolusyon ang KKK kahit di pa ito nagsisimulang lumaban. Ang armadong paglaban ay kaparaanan lamang ng rebolusyon ngunit hindi iyon mismo ang rebolusyon. Ang salitang-ugat ng Katipunan ay tipon, at iyon nga -- pagtitipon ng hiwa-hiwalay at magkakaibang mga komunidad ng mga taga-ilog -- ang pangunahing ambag ng KKK sa Kasaysayan ng Pilipinas: Pagbubuo ng bansa. Ang Kartilya ng Katipunan na pangunahing gabay sa mga kasapi nito ay di nauukol sa husay sa paglaban at pagpatay sa kaaaway. Ang dumaraming nakakaalam na sa nilalaman ng Kartilya ay naisasabuod na sa dalawang habilin ang 14 na aral ng Kartilya: magpakatao at makipagkapwa-tao.
Mabigat na hamon ito sa ating mga kababayan ngayon, Tila mas madadalian pa tayo sa pagbabatikos at paglaban kaysa ayusin at linisin ang ating kalooban! At ang lahat ng mga may maidadahilan upang hindi bumatikos at di lumaban ay wala nang nakikitang magagawa para sa bayan, kaya wala na lang silang ginagawa, at nangyayaring nagiging bahagi pa sila sa mga problema ng bayan.
Ang hamon sa atin ay kilalanin at kapulutang-aral natin ang Liga at Katipunan upang ibangon ang ating kalagayan at karangalan. Kilalanin natin ang Liga, kilalanin natin ang Katipunan, at aktibo tayong magtulungan nang naliliwanagan ng mga aral ng buhay na kabayanihan!
(tingnan ang http://kartilya.8m.net).
Eksakto kasing nakapagitan ang Hunyo 5 sa Hulyo 3 na kaarawan ng pagkakatatag ng Liga noong 1892 at Hulyo 7 na kaarawan naman na pagkakatatag ng Katipunan noon ding 1892. Napapansin n'yo bang aapat na araw lang ang pagitan ng pagkakatatag ng dalawang samahan? Talagang aapat na araw lang, at may malaking dahilan ang napakaikling pagitang ito. Ipinaliwanag ko sa aking lektura kung ano ang naganap sa iilang araw na iyon, na sa dulo'y nasa malayong Zamboanga del Norte na si Rizal.
Napakarami nating mga nakakaalam na itinatag ni Rizal ang La Liga Filipina at napakarami ring nakakaalam na itinapon siya ng mga Kastila sa Dapitan. Pero kakaunti lamang ang nakakaunawa kung ano talaga ang nilayon ng Liga at kung ano ang mga ginawaa ni Rizal sa Dapitan noong apat na taon siyang binantayan at pinagbawalang gumawa ng anumang gawaing pulitikal. Gayundin, kakaunting-kakaunti sa atin ang nakakakilala kung ano talaga ang naging papel ng Katipunan sa kasaysayan ng Pilipinas.
Ano bang klaseng samahan ang La Liga? Kung ilalarawan batay sa mga samahang kilala natin ngayon, pinagsama-sama siyang civic organization (mga samahang pansosyalan, tulad ng Rotary, Jaycees at Lions), chambers of commerce, at kooperatiba. Ganun lang, at inakala ni Rizal na di pag-iinitan ng mga Kastila ang ganoong samahan. Hindi man samahang palaban sa Kastila ang Liga, samahan naman iyon na pambuo sa bahagya man lamang na pagkakaisa ng mga Pilipinong nakaririwasa upang magtulungan sila sa kabuhayan. Nang dakpin nila si Rizal at itinapon sa Dapitan, napugutan nila ng liderato ng Liga, at agad na nahati sa dalawang pangkat. Ngunit ang Rizal na pinagbawalang masangkot sa anumang gawaing pulitikal ay hindi nagtamad-tamaran lang sa tulog na nayon ng Dapitan, isinagawa niya nang personal ang maisasakatuparan niya sa mga gawaing ninais niyang gawin ng mga kasapi ng La Liga Filipina. Nagsipag siya sa pagiging matulungin (laluna bilang doktor, guro at inhinyerong sibil) at pagiging produktibo (laluna bilang magsasaka at negosyante) at napasigla niya't napagkaisa ang mga tagaroon. Ipinakita ni Rizal ang kahulugan ng bayaning buhay. Ang mga hinangad ni Rizal na gawin sana ng itinayo niyang Liga ay kailangan pa ring gawin sa kasalukuyan upang mapagkaisa at maging produktibo at masagana ang ating mga kababayan. Hindi na bawal ang mga layuning ito. Kailangan lamang na ang mga ito'y malaman at pagsumikapan ng nakatayong mga samahan sa paligid natin ngayon. Kung lahat ng mga humahanga kay Rizal ay tatanggap ng ganitong hamon ng pagpapakasipag at pag-aaktibo bilang mga may-taya, mapapaunlad natin agad ang ating mga kalagayan sa bayan-bayan, at mapagtutulung-tulungan natin sa pamamagitan ng tangkilikan na ibangon at ipagtanggol ang ating sama-samang yaman at kabuhayan!
At ang Katipunan, dapat nating mapagtanto na mula pagkakatatag noong 1892 hanggang sa "Unang Sigaw" noon nang 1896 -- apat na taon -- ay nagsimula nang magrebolusyon ang KKK kahit di pa ito nagsisimulang lumaban. Ang armadong paglaban ay kaparaanan lamang ng rebolusyon ngunit hindi iyon mismo ang rebolusyon. Ang salitang-ugat ng Katipunan ay tipon, at iyon nga -- pagtitipon ng hiwa-hiwalay at magkakaibang mga komunidad ng mga taga-ilog -- ang pangunahing ambag ng KKK sa Kasaysayan ng Pilipinas: Pagbubuo ng bansa. Ang Kartilya ng Katipunan na pangunahing gabay sa mga kasapi nito ay di nauukol sa husay sa paglaban at pagpatay sa kaaaway. Ang dumaraming nakakaalam na sa nilalaman ng Kartilya ay naisasabuod na sa dalawang habilin ang 14 na aral ng Kartilya: magpakatao at makipagkapwa-tao.
Mabigat na hamon ito sa ating mga kababayan ngayon, Tila mas madadalian pa tayo sa pagbabatikos at paglaban kaysa ayusin at linisin ang ating kalooban! At ang lahat ng mga may maidadahilan upang hindi bumatikos at di lumaban ay wala nang nakikitang magagawa para sa bayan, kaya wala na lang silang ginagawa, at nangyayaring nagiging bahagi pa sila sa mga problema ng bayan.
Ang hamon sa atin ay kilalanin at kapulutang-aral natin ang Liga at Katipunan upang ibangon ang ating kalagayan at karangalan. Kilalanin natin ang Liga, kilalanin natin ang Katipunan, at aktibo tayong magtulungan nang naliliwanagan ng mga aral ng buhay na kabayanihan!
(tingnan ang http://kartilya.8m.net).
Saturday, July 4, 2009
PLARIDEL: Huwaran ng mga Mamamahayag na Naninindigan
Ni Propesor Ed Aurelio C. Reyes
Guro at Awtor sa Kasaysayan ng Pilipinas
Pasimuno at Pambansang Tagapagsalita,
Kaisahan sa Kamalayan sa Kasaysayan
NAPAKARAMI na ang naisulat at napakarami rin ang maisusulat pa ukol kay
Gat Marcelo Hilario del Pilar, kilala rin bilang “Plaridel” na pangalan niya sa panulat, at binansagan ding “Father of Philippine Journalism” o “Ama ng Dyornalismong Pilipino.” Napansin ninyo marahil na hindi ko ginamit bilang pagsalin sa katagang “Journalism” ang madalas na pagsasalin nito sa katagang “Pamamahayag.” Sinadya po ito at ipapaliwanag ko maya-maya lamang kung bakit.
Sa dami nga ng naisulat na ukol kay Ka Celo, kabilang na ang isang librong walang nilaman kundi ang napakahabang listahan ng mga nabuo at nailathalang artikulo, hindi ko na tatangkain man lamang ang pagbubuo ng isang kompreshensibong presentasyon ukol sa kanya. Sapat na para sa akin ang pagpapatampok ng isang usapin na malamang ay kilalanin din bilang isang kontrobersya sa hanay ng mga dyornalistang Pilipino.
Kung ang dyornalista o peryodista ay isang mamamahayag, na may paninindigang sukat ngang ipahayag at hindi iulat lamang at itala, angkop ngang tawaging “Father of Philippine Journalism” si Marcelo H. del Pilar. Ngunit kung ang dyornalista ay payak na reporter na walang karapatang magdagdag ng sarili niyang opinion sa iniuulat na limang “W” at isang “H,” malinaw sa kasaysayang lagpas na lagpas si Plaridel sa ganito.
‘Advocacy Journalism’: Isang Terminong Kontrobersyal
Noong pinuno pa ako ng Philippine Movement for Press Freedom (o Kilusan sa Pilipinas para sa Malayang Pamamahayag), naging tagapagpadaloy ako ng isang malayang diskusyon ukol sa “Advocacy Journalism” at sa talakayan ay lumitaw agad ng napakakontrobersyal pala ng terminong ito.
May mga pumosisyon kaagad na ang termino raw na ito ay isang kontradiksyon (“contradiction in terms”) at hindi raw talaga maaaring pagsamahin ang dalawang kataga nito. Di raw magkakasundo ang esensya ng dalawa na maaaring isiksik sa iisang termino.
Wala raw tunay na journalism na may panig na pinaninindigan. “Objective” daw kasi, kundi raw nyutral pa nga, ang tunay na journalism.
Ngunit may malakas ding pumosisyon ng ganap na kabaligtaran. Sa halip na kontradiksyong, pagdodobleng kalabisan daw o “redundant” ang terminong “advocacy journalism.” Di na raw kailangan pang sabihin ang katagang “advocacy” dahil lahat daw ng tunay na dyornalismo ay may pinapanigan at may mga prinsipyong pinapanindigan. Idinadagdag pa nila na ang mismong pagpili ng paksang isusulat ay isa nang husga sa kung alin-aling mga paksa ang may kahalagahan.
Isang nakatatandang dyornalista na lubos kong iginagalang ang dating nagpahayag sa akin na payag lamang siyang tanggapin ang katagang “advocacy journalism” basta’t ang pinaninindigan lamang ay ang katotohanan lamang at wala nang iba. Naglaro naman sa isip ko ang mas malaking hamon ng pagiging makatotohanan—ang makatotohanang pagtitimbang kung anong mga paksa at makatotohanang mensahe ang pinakamahalagang ihatid ng dyornalistang naglilingkod sa lipunan upang maging makabuluhan sa ganitong paglilingkod at hindi lamang manatiling buhay at kumikita.
Sa naganap na debate sa komperensyang aking pinaglingkuran bilang tagapagpadaloy, hindi naresolba ng magkabilang-panig o kahit ng mga nanood lamang kung alin ang mas makatuwiran sa kanila.
Pansinin natin ang katagang “tunay” sa mga sinasabi nila. Tila may kani-kanila silang depinisyon ng tunay na journalism. Ngunit ang mga peryodistang Pilipino ay nagkakaisa naman sa pagkilala kay Gat Marcelo Hilario del Pilar bilang “Ama ng Dyornalismong Pilipino”! Kung tunay at taos-puso ang pagkilala nilang lahat sa kanya bilang ama, hindi lamang bilang isang peryodista kundi siya ngang pinaka-ama, hindi ba’t ang kanyang uri ng dyornalismo ang dapat nilang kilalanin bilang tunay at akma sa tunay at lehitimong konsepto ng dyornalismo? Dapat lang!
Kung hindi ay lilitaw na ang paggalang ay kapos sa pagkilala ng katotohanan ukol sa kanya, isang paggalang nang walang pagkakaunawa! Kung hindi naman ganoon ay malala pa roon, isang pabalat-bungang pagkilala! Hindi magiging kaaya-aya kaninuman ang mapilitang aminin ang ganitong paglapastangan sa katotohanan
Aling uri nga ba nga dyornalista si Gat Plaridel?
Si Ka Celo ay Malinaw na Nanindigan!
Hindi nauukol lamang sa masasayang sayaw at magagandang tanawin ang mga isinulat ni Marcelo H. del Pilar. Kung ang gusto lamang nina Del Pilar ay makapagsulat o makapaglabas ng lathalain nang walang panganib sa kanilang kaligtasan, maaaring ganoon na lamang sanang mga ligtas na paksa ang piniling isulat at ilathala.
Kaylayo sa ganito, ang mga nilalaman ng Diaryong Tagalog at ng La Solidaridad ay mga artikulong matatag at matalas na tumutuligsa sa kabuuang katotohanan ng kolonyalismong Espanyol, isang talaksan ng mga paksang maselan, laluna’t sensitibo, tawagin na nga nating mga pikón, ang mga opisyal ng Simbahan at ng kolonyal na pamahalaan, sampu ng kanilang mga naarmasang guwardya sibil.
Ang Dasalan at Toksohan at ang Caiigat Cayo na isang kritikal na parodiya sa orihinal ng isang Kastila laban sa mga Pilipino ay isang pangangahas na kontrahin ang mga panulat na nagtataguyod sa pangongolonya – mga pagsasamantala, pagmamalupit at panlilinlang ng mga kolonyalista sa ating mamamayan.
Nang makipagkasundo si Plaridel sa kapwa-propagandistang si Hermenegildo Flores na gagawa ng isang tambalan ng dalawang tula ukol sa kabuuang ugnayan ng Pilipinas at Espanya, at gamitin pa ngang anyo ang paghibik at pagtugon sa hibik, malinaw ang kanilang layunin at ang malinaw nilang pinapanigan ay ang panig ng inaaliping mga katutubo sa ating kapuluan. Pinauna ni Plaridel si Flores, na siyang sumulat ng Hibik ng Pilipinas sa Ynang España. Bagamat naging malaking hamon din ang gayong gawain sa tapang at husay ni Flores, mas mahirap ang piniling gawin ni Ka Celo. Sa kanyang Sagot ng España sa Hibik ng Filipinas, ginamit niya ang rasonableng ipagpalagay na punto de bista mismo ng mga Kastila upang iyon ay tuligsain.
Masasabi nga na sa pagkakasulat ni Plaridel sa Sagot, binigyan na niya ng madulas na daan ang ikatlong makata na sumama at nagdugtong at nagsilbi ring panapos sa mga hibikang iyon, ang Katapusang Hibik ng Pilipinas na isinulat ni Andres Bonifacio. Pansining naganap sa mismong nabuong trilohiya ang transisyon mula sa balangkas ng “paghingi ng konsesyon” sa repormistang kilusang propaganda tungo sa pagtatanghal na ng bagong balangkas na tapos na ang yugto ng pakiusapan at handa na ang Pilipinas na mag-aklas at makipagkalas!
Kasalukuyang Kahalagahan ng Aral ni Plaridel
Ginamit ni Flores sa tulang Hibik ng Filipinas sa Ynang España ang punto de bista ng isang anak na nagsusumbong ukol sa mga prayle at nag-aapela sa motibasyon ng pinagsusumbungang sentral na pamahalaan sa Madrid na mapanatili ang sarili at ang paghahari nito sa sarili sa pamamagitan ng pagpapatigil sa mga abuso ng mga prayle.
Sa kanya namang pagsulat ng Sagot ng Ynang España sa Hibik ng Filipinas, pinagbigyan ni Plaridel ang España sa pagpabatay sa pagpapalagay na taos-puso ang layunin ng huli sa pangongolonya sa kapuluang tinawag na Filipinas, at ang pagkukulang at pagpapahamak ay bunga lamang ng kawalang-kaalaman sa mga nagaganap at kawalang-kakayahang pigilin ang mga pang-aabuso ngayong napag-alaman na niya ang mga ito.
Sa tantiya ni Plaridel, higit na masasaktan ang sensibilidad ng mga opisyales ng Espanya kung ang pagtutuunan niya, sa halip na larawan ng isang Espanyang malupit at mapagkunsinti sa kalupitan, ay ang isang Espanyang inutil at lampa na dapat na lamang unawain nang may pagkutya.
Ang ganitong pagbubuo ng istratehiya sa retorika ay tiyak na tanda ng pagiging matalas, ang talas ay di kailanman kailangan ng mga “obhetibo” at nyutral.
May napakahalagang mensahe si Del Pilar na ipinaloob niya sa kanyang Sagot ng Ynang España sa Hibik ng Filipinas.
Hinamon niya ang kanyang mga kababayan na kumilos o kaya’y magtiis na lamang nang matahimik. Batay sa paninindigang ang kalayaan at ginhawa ay di hinihingi at di ipinagkakaloob lamang, kundi ipinaglalaban. Kahawig ng sinasadyang pag-iinsulto sa mga opisyales ng Espanya, sinabihan din ni Plaridel ang mga kababayan na maaasahan lamang nating patuloy na maapi ang mga duwag at ang mga lampa.
Ganito ang mga katagang ginamit ni Plaridel:
Sa abang aba ko’t laking kamalian!
Laking pagkasawi, laking kadustaan!
Na ipagpabaya sa kapahamakan
Ang dapat mahaling usbong niring buhay.
Kaya, kailangan, bunsong iniirog,
Matutong magtiis, iayonang loob.
Sa madlang dalita, kung ayaw kumilos
Ang mga anak mo sa pagkakatulog.
Ang paghamong ito ay tinangka kong ulitin kamakailan nang sa isang isinulat kong blog ay isinama ko ang ganitong pangungusap (nasa English nga lamang):
Magkasabay at magkahalo nating naririnig sa ating mga kababayan ngayon ang mga pagdaing sa dinaranas nating mga kahirapan at kaapihan at ang mga pagdadahilan kung bakit di tayo aktibong humahakbang upang wakasan ang mga ito. Ang ganitong kombinasyon ay nanganganib na manatili nang napakatagal.
Masasabing pagtugon sa hamon ni Plaridel nang magkusa at nangahas na pumangatlo sa kanila ang isa pang makata na nagtataguyod na noon ng balangkas ng pag-iisip at pagkilos na lagpas na sa tinataglay pa ng Kilusang Propaganda. Isinulat ni Andres Bonifacio bilang panapos sa serye – at panapos na sa yugto ng usapan – ang Katapusang Hibik ng Pilipinas. Ang pinili sa hamong pagpili: Kumilos na nang tuwiran laban sa dati’y isinusumbong lamang na mga kalupitan.
Wala akong pagdududa kung aling klaseng dyornalista si Plaridel. Isa siyang mamamahayag. Siya ay karapatdapat ngang kilalanin blang Ama ng Pamamahayag sa Pilipinas.
Hayaan nating ang kasaysayan na ang humusga kung ikinatutuwa kaya niya ang paghirang sa kanya sa katawagang ito kapwa ng mga katulad niyang mamamahayag para sa kapakanan, kaligtasan, kalayaan, at kaginhawahan ng bayan at ng mga peryodistang nyutral, naghuhugas-kamay, nagtutulug-tulugan, ligtas at komportable sa pinakamadidilim na gabi ng ating bayan.
Tayo ba’y mangangahas na angkining mga anak nga tayo ng ganitong Ama at hindi niya tayo ikinahihiya?
Guro at Awtor sa Kasaysayan ng Pilipinas
Pasimuno at Pambansang Tagapagsalita,
Kaisahan sa Kamalayan sa Kasaysayan
NAPAKARAMI na ang naisulat at napakarami rin ang maisusulat pa ukol kay
Gat Marcelo Hilario del Pilar, kilala rin bilang “Plaridel” na pangalan niya sa panulat, at binansagan ding “Father of Philippine Journalism” o “Ama ng Dyornalismong Pilipino.” Napansin ninyo marahil na hindi ko ginamit bilang pagsalin sa katagang “Journalism” ang madalas na pagsasalin nito sa katagang “Pamamahayag.” Sinadya po ito at ipapaliwanag ko maya-maya lamang kung bakit.
Sa dami nga ng naisulat na ukol kay Ka Celo, kabilang na ang isang librong walang nilaman kundi ang napakahabang listahan ng mga nabuo at nailathalang artikulo, hindi ko na tatangkain man lamang ang pagbubuo ng isang kompreshensibong presentasyon ukol sa kanya. Sapat na para sa akin ang pagpapatampok ng isang usapin na malamang ay kilalanin din bilang isang kontrobersya sa hanay ng mga dyornalistang Pilipino.
Kung ang dyornalista o peryodista ay isang mamamahayag, na may paninindigang sukat ngang ipahayag at hindi iulat lamang at itala, angkop ngang tawaging “Father of Philippine Journalism” si Marcelo H. del Pilar. Ngunit kung ang dyornalista ay payak na reporter na walang karapatang magdagdag ng sarili niyang opinion sa iniuulat na limang “W” at isang “H,” malinaw sa kasaysayang lagpas na lagpas si Plaridel sa ganito.
‘Advocacy Journalism’: Isang Terminong Kontrobersyal
Noong pinuno pa ako ng Philippine Movement for Press Freedom (o Kilusan sa Pilipinas para sa Malayang Pamamahayag), naging tagapagpadaloy ako ng isang malayang diskusyon ukol sa “Advocacy Journalism” at sa talakayan ay lumitaw agad ng napakakontrobersyal pala ng terminong ito.
May mga pumosisyon kaagad na ang termino raw na ito ay isang kontradiksyon (“contradiction in terms”) at hindi raw talaga maaaring pagsamahin ang dalawang kataga nito. Di raw magkakasundo ang esensya ng dalawa na maaaring isiksik sa iisang termino.
Wala raw tunay na journalism na may panig na pinaninindigan. “Objective” daw kasi, kundi raw nyutral pa nga, ang tunay na journalism.
Ngunit may malakas ding pumosisyon ng ganap na kabaligtaran. Sa halip na kontradiksyong, pagdodobleng kalabisan daw o “redundant” ang terminong “advocacy journalism.” Di na raw kailangan pang sabihin ang katagang “advocacy” dahil lahat daw ng tunay na dyornalismo ay may pinapanigan at may mga prinsipyong pinapanindigan. Idinadagdag pa nila na ang mismong pagpili ng paksang isusulat ay isa nang husga sa kung alin-aling mga paksa ang may kahalagahan.
Isang nakatatandang dyornalista na lubos kong iginagalang ang dating nagpahayag sa akin na payag lamang siyang tanggapin ang katagang “advocacy journalism” basta’t ang pinaninindigan lamang ay ang katotohanan lamang at wala nang iba. Naglaro naman sa isip ko ang mas malaking hamon ng pagiging makatotohanan—ang makatotohanang pagtitimbang kung anong mga paksa at makatotohanang mensahe ang pinakamahalagang ihatid ng dyornalistang naglilingkod sa lipunan upang maging makabuluhan sa ganitong paglilingkod at hindi lamang manatiling buhay at kumikita.
Sa naganap na debate sa komperensyang aking pinaglingkuran bilang tagapagpadaloy, hindi naresolba ng magkabilang-panig o kahit ng mga nanood lamang kung alin ang mas makatuwiran sa kanila.
Pansinin natin ang katagang “tunay” sa mga sinasabi nila. Tila may kani-kanila silang depinisyon ng tunay na journalism. Ngunit ang mga peryodistang Pilipino ay nagkakaisa naman sa pagkilala kay Gat Marcelo Hilario del Pilar bilang “Ama ng Dyornalismong Pilipino”! Kung tunay at taos-puso ang pagkilala nilang lahat sa kanya bilang ama, hindi lamang bilang isang peryodista kundi siya ngang pinaka-ama, hindi ba’t ang kanyang uri ng dyornalismo ang dapat nilang kilalanin bilang tunay at akma sa tunay at lehitimong konsepto ng dyornalismo? Dapat lang!
Kung hindi ay lilitaw na ang paggalang ay kapos sa pagkilala ng katotohanan ukol sa kanya, isang paggalang nang walang pagkakaunawa! Kung hindi naman ganoon ay malala pa roon, isang pabalat-bungang pagkilala! Hindi magiging kaaya-aya kaninuman ang mapilitang aminin ang ganitong paglapastangan sa katotohanan
Aling uri nga ba nga dyornalista si Gat Plaridel?
Si Ka Celo ay Malinaw na Nanindigan!
Hindi nauukol lamang sa masasayang sayaw at magagandang tanawin ang mga isinulat ni Marcelo H. del Pilar. Kung ang gusto lamang nina Del Pilar ay makapagsulat o makapaglabas ng lathalain nang walang panganib sa kanilang kaligtasan, maaaring ganoon na lamang sanang mga ligtas na paksa ang piniling isulat at ilathala.
Kaylayo sa ganito, ang mga nilalaman ng Diaryong Tagalog at ng La Solidaridad ay mga artikulong matatag at matalas na tumutuligsa sa kabuuang katotohanan ng kolonyalismong Espanyol, isang talaksan ng mga paksang maselan, laluna’t sensitibo, tawagin na nga nating mga pikón, ang mga opisyal ng Simbahan at ng kolonyal na pamahalaan, sampu ng kanilang mga naarmasang guwardya sibil.
Ang Dasalan at Toksohan at ang Caiigat Cayo na isang kritikal na parodiya sa orihinal ng isang Kastila laban sa mga Pilipino ay isang pangangahas na kontrahin ang mga panulat na nagtataguyod sa pangongolonya – mga pagsasamantala, pagmamalupit at panlilinlang ng mga kolonyalista sa ating mamamayan.
Nang makipagkasundo si Plaridel sa kapwa-propagandistang si Hermenegildo Flores na gagawa ng isang tambalan ng dalawang tula ukol sa kabuuang ugnayan ng Pilipinas at Espanya, at gamitin pa ngang anyo ang paghibik at pagtugon sa hibik, malinaw ang kanilang layunin at ang malinaw nilang pinapanigan ay ang panig ng inaaliping mga katutubo sa ating kapuluan. Pinauna ni Plaridel si Flores, na siyang sumulat ng Hibik ng Pilipinas sa Ynang España. Bagamat naging malaking hamon din ang gayong gawain sa tapang at husay ni Flores, mas mahirap ang piniling gawin ni Ka Celo. Sa kanyang Sagot ng España sa Hibik ng Filipinas, ginamit niya ang rasonableng ipagpalagay na punto de bista mismo ng mga Kastila upang iyon ay tuligsain.
Masasabi nga na sa pagkakasulat ni Plaridel sa Sagot, binigyan na niya ng madulas na daan ang ikatlong makata na sumama at nagdugtong at nagsilbi ring panapos sa mga hibikang iyon, ang Katapusang Hibik ng Pilipinas na isinulat ni Andres Bonifacio. Pansining naganap sa mismong nabuong trilohiya ang transisyon mula sa balangkas ng “paghingi ng konsesyon” sa repormistang kilusang propaganda tungo sa pagtatanghal na ng bagong balangkas na tapos na ang yugto ng pakiusapan at handa na ang Pilipinas na mag-aklas at makipagkalas!
Kasalukuyang Kahalagahan ng Aral ni Plaridel
Ginamit ni Flores sa tulang Hibik ng Filipinas sa Ynang España ang punto de bista ng isang anak na nagsusumbong ukol sa mga prayle at nag-aapela sa motibasyon ng pinagsusumbungang sentral na pamahalaan sa Madrid na mapanatili ang sarili at ang paghahari nito sa sarili sa pamamagitan ng pagpapatigil sa mga abuso ng mga prayle.
Sa kanya namang pagsulat ng Sagot ng Ynang España sa Hibik ng Filipinas, pinagbigyan ni Plaridel ang España sa pagpabatay sa pagpapalagay na taos-puso ang layunin ng huli sa pangongolonya sa kapuluang tinawag na Filipinas, at ang pagkukulang at pagpapahamak ay bunga lamang ng kawalang-kaalaman sa mga nagaganap at kawalang-kakayahang pigilin ang mga pang-aabuso ngayong napag-alaman na niya ang mga ito.
Sa tantiya ni Plaridel, higit na masasaktan ang sensibilidad ng mga opisyales ng Espanya kung ang pagtutuunan niya, sa halip na larawan ng isang Espanyang malupit at mapagkunsinti sa kalupitan, ay ang isang Espanyang inutil at lampa na dapat na lamang unawain nang may pagkutya.
Ang ganitong pagbubuo ng istratehiya sa retorika ay tiyak na tanda ng pagiging matalas, ang talas ay di kailanman kailangan ng mga “obhetibo” at nyutral.
May napakahalagang mensahe si Del Pilar na ipinaloob niya sa kanyang Sagot ng Ynang España sa Hibik ng Filipinas.
Hinamon niya ang kanyang mga kababayan na kumilos o kaya’y magtiis na lamang nang matahimik. Batay sa paninindigang ang kalayaan at ginhawa ay di hinihingi at di ipinagkakaloob lamang, kundi ipinaglalaban. Kahawig ng sinasadyang pag-iinsulto sa mga opisyales ng Espanya, sinabihan din ni Plaridel ang mga kababayan na maaasahan lamang nating patuloy na maapi ang mga duwag at ang mga lampa.
Ganito ang mga katagang ginamit ni Plaridel:
Sa abang aba ko’t laking kamalian!
Laking pagkasawi, laking kadustaan!
Na ipagpabaya sa kapahamakan
Ang dapat mahaling usbong niring buhay.
Kaya, kailangan, bunsong iniirog,
Matutong magtiis, iayonang loob.
Sa madlang dalita, kung ayaw kumilos
Ang mga anak mo sa pagkakatulog.
Ang paghamong ito ay tinangka kong ulitin kamakailan nang sa isang isinulat kong blog ay isinama ko ang ganitong pangungusap (nasa English nga lamang):
Magkasabay at magkahalo nating naririnig sa ating mga kababayan ngayon ang mga pagdaing sa dinaranas nating mga kahirapan at kaapihan at ang mga pagdadahilan kung bakit di tayo aktibong humahakbang upang wakasan ang mga ito. Ang ganitong kombinasyon ay nanganganib na manatili nang napakatagal.
Masasabing pagtugon sa hamon ni Plaridel nang magkusa at nangahas na pumangatlo sa kanila ang isa pang makata na nagtataguyod na noon ng balangkas ng pag-iisip at pagkilos na lagpas na sa tinataglay pa ng Kilusang Propaganda. Isinulat ni Andres Bonifacio bilang panapos sa serye – at panapos na sa yugto ng usapan – ang Katapusang Hibik ng Pilipinas. Ang pinili sa hamong pagpili: Kumilos na nang tuwiran laban sa dati’y isinusumbong lamang na mga kalupitan.
Wala akong pagdududa kung aling klaseng dyornalista si Plaridel. Isa siyang mamamahayag. Siya ay karapatdapat ngang kilalanin blang Ama ng Pamamahayag sa Pilipinas.
Hayaan nating ang kasaysayan na ang humusga kung ikinatutuwa kaya niya ang paghirang sa kanya sa katawagang ito kapwa ng mga katulad niyang mamamahayag para sa kapakanan, kaligtasan, kalayaan, at kaginhawahan ng bayan at ng mga peryodistang nyutral, naghuhugas-kamay, nagtutulug-tulugan, ligtas at komportable sa pinakamadidilim na gabi ng ating bayan.
Tayo ba’y mangangahas na angkining mga anak nga tayo ng ganitong Ama at hindi niya tayo ikinahihiya?
Wednesday, July 1, 2009
Loving is Its Own Reward
Unconditionally loving -- in other words, real loving, -- is its own reward.
And reciprocity can only be a blissful bonus.
Puerto Princesa City, 6-29-09
And reciprocity can only be a blissful bonus.
Puerto Princesa City, 6-29-09
Subscribe to:
Posts (Atom)
